Archiwum autora: admin

Towarzystwo Ubezpieczeń „PRZEZORNOŚĆ” SA

Towarzystwo Ubezpieczeń „PRZEZORNOŚĆ” SA – 50 akcji po 25 zł, III emisja

Towarzystwo Ubezpieczeń „Przezorność” SA zostało założone jako druga spółka akcyjna na ziemiach polskich zajmująca się ubezpieczeniami. Nastąpiło to w 1891 roku. W momencie założenia kapitał akcyjny wynosił 500.000 rubli, a w jego objęciu brali udział m.in. Warszawskie Towarzystwo Ubezpieczeń od Ognia SA oraz Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie (tzw. „Florianka”). Kapitał zakładowy towarzystwa podlegał licznym fluktuacjom, np. w markach polskich na koniec 1923 roku osiągnął wysokość 40.500.000 marek. Najciekawszy jednak jest jego stan w związku ze zmianą waluty i obowiązkowym przeliczeniem kapitałów po 1924 roku. Mianowicie na koniec 1925 roku kapitał raportowany do Państwowego Urzędu Kontroli Ubezpieczeń wynosił … 23 złote (inna ciekawostka, to że raportowany w bilansie otwarcia 1926 roku wynosił już 50 groszy mniej, czyli 22,5 złotego). Towarzystwo przetrwało i już w 1926 roku kapitał został podniesiony do 600.000 zł, aby w całym okresie międzywojennym zamknąć się kwotą 2.062.500 zł.

” Przemysłowe Zakłady Chemiczne „ZAGOŻDŻON” SA

Przemysłowe Zakłady Chemiczne „ZAGOŻDŻON” SA – akcja na 1.000 mkp, I emisja

Jako data powstania Spółki wskazywany jest rok 1921. Spółka zajmowała się w szczególności produkcją smarów wozowych, olejów maszynowych i cylindrowych, pokostu, farb olejnych oraz produkcją i przetwarzaniem innych wyrobów chemicznych, które, oprócz rynku krajowego, trafiały także na eksport do Niemiec czy Anglii. Same zakłady umiejscowione były w Pionkach przy ulicy Chemicznej, biura zakładów znajdowały się przy ul. Lubelskiej w Radomiu, natomiast biura Zarządu i jego siedziba znajdowała się przy ul. Brackiej w Warszawie. Nazwa spółki wzięła się od nazwy miejscowości Zagożdżon. Z kolei miasto Zagożdżon zostało przemianowane na Pionki w 1932 roku. W tym czasie już funkcjonowała dużo większa fabryka chemiczna w tej miejscowości, czyli Państwowa Wytwórnia Prochów i Materiałów Kruszących (późniejszy „Pronit”). W chwili powstania Spółki w skład jej Zarządu weszli Aleksander Dobrowolski, Stefan Hollak (także dyrektor naczelny Zakładów), Tomasz Michałowski, hr. Izabela Sobańska oraz Zygmunt Zaborowski. Początkowy kapitał zakładowy Spółki wynosił 50.000.000 marek polskich, jednakże już w roku 1923 osiągnął w wyniku III emisji wysokość 200.000.000 marek polskich. Chociaż Spółka zbankrutowała w roku 1929 jest wymieniona w 104 tomie niemieckiej publikacji „Chemisches Zentralblatt” z roku 1933 (wydanie II).

Dalsze ciekawe informacje o spółce (w tym jej akcje) i mieście można znaleźć na:

www.nadzagozdzonka.pl/wiadomoci/3-newsflash/113-bya-taka-firma-czyli-nie-tylko-pwp.html

www.pionki.pl/content.php?cms_id=2&lang=1&p2=p21

FABRYKA PRODUKTÓW CHEMICZNYCH „LIBAN” SA

FABRYKA PRODUKTÓW CHEMICZNYCH „LIBAN” SA – akcja na 100 zł, II emisja

Papier nie tylko służył do drukowania papierów wartościowych. Wielu artystów na szczęście wykorzystywało go również w innych celach, np. tworząc plakaty. Jednym z nich był Feliks Michał Wygrzywalski, o czym możemy przekonać się wstępując do Muzeum Plakatu w Wilanowie.

Plakat powstał w 1926 roku i zatytułowany jest „Stosujcie nawozy sztuczne”. Szkopuł w tym, że datę wcześniejszą o rok nosi akcja I emisji Fabryki Nawozów Sztucznych „Liban” SA w Krakowie, na której widnieje identyczny rysunek. Co było pierwsze? Śmiem twierdzić, że jednak akcja, czyli najpierw był papier wartościowy.

A sam artysta? Po studiach w Monachium i Paryżu powrócił w 1908 roku do Lwowa. W jego twórczości można wskazać dwa okresy: pierwszy to silna ekspresja i naturalizm, drugi to realizm objawiający się licznymi pejzażami. Zaprojektował m.in. dekoracje lwowskiej Izby Przemysłowo-Handlowej.

NASZ SKLEP – URANIA SA

NASZ SKLEP – URANIA SA – akcja na okaziciela II emisji na 25 zł

Spółka Akcyjna „Nasz Sklep” z siedzibą w Warszawie przy ul. Siennej 15 została założona w 1921 r. i w początkowych latach działalności zajmowała się głównie handlem papierem i różnej maści przyborami piśmiennymi. Jednym z założycieli był Stanisław Kruszewski, barwna postać dwudziestolecia międzywojennego. W 1927 roku nastąpiła fuzja spółek: Towarzystwa Akcyjnego Urządzeń Szkolnych i Laboratoryjnych „Urania”, Sosnowieckich Zakładów Graficznych SA oraz Fabryki Przyrządów Naukowych „Fizyka” SA, w ten sposób, że „Nasz Sklep” SA została spółką przejmującą. Wynikiem fuzji była między innymi zmiana nazwy na „Nasz Sklep – Urania” SA (przez pewien czas spółka miała siedzibę na ul. Ordynackiej 11, ale w rocznikach występuje także adres ul. Sienna 39 – zupełnie taki sam jak naszego Stowarzyszenia). Spółka w latach trzydziestych była jedną z największych hurtowni papieru i materiałów piśmiennych w Polsce, ale także prowadziła drukarnię, litografię i introligatornię.

BANK LEŚNY W WILNIE SA

/ezcol_1half]

BANK LEŚNY W WILNIE SA – 100 akcji po 1.000 mkp, II emisji

Bardzo mały i krótko istniejący bank. Jak pisze prof. Wojciech Morawski w „Słowniku bankowości polskiej do 1939 roku” bank był ściśle związany ze stronnictwem PSL „Piast”, co umożliwiło korzystną sprzedaż Skarbowi Państwa nieruchomości należącej do banku, a położonej w Warszawie przy ul. Krakowskie Przedmieście 50. Podobno PSL „Piast” odwdzięczał się Władysławowi Grabskiemu kilkoma korzystnymi głosowaniami w Sejmie. Mimo tej transakcji bank nie uratował się przed upadłością. W. Morawski wspomina, że bank został postawiony w stan likwidacji z początkiem 1925 roku, w rzeczywistości jednak mimo, że planowano likwidację banku, sąd był zmuszony ogłosić upadłość banku znacznie wcześniej, gdyż w okresie wakacji 1924 roku. Co ciekawe nastąpiło to niedługo po tym, jak bank zmienił siedzibę i nazwę. Na początku 1924 roku bank przeniósł swoją siedzibę z Wilna do Warszawy, a firma banku została skrócona do „Bank Leśny” SA.

SPÓŁKA AKCYJNA CUKROWNI I RAFINERJI „BOROWICZKI”

SPÓŁKA AKCYJNA CUKROWNI I RAFINERJI „BOROWICZKI” – akcja na 500 zł

W Płocku i okolicach niestety nie było zbyt wiele spółek akcyjnych. Tereny byłej guberni płockiej pozostawały słabo uprzemysłowione, a podstawową przyczyną był brak dobrej komunikacji, w szczególności linii kolejowych. Co prawda rozważano budowę linii Ciechanów – Płock, a więc połączenie Płocka z Koleją Nadwiślańską, ale na planach skończyło się. Jedynym w miarę wygodnym środkiem komunikacji pozostawały barki wiślane. Właśnie przy rzece powstała w 1899 roku cukrownia pod Płockim w Borowiczkach (obecnie dzielnica Płocka). Kapitał zakładowy spółki wynosił 600.000 rubli. Taka lokalizacja cukrowni przyczyniła się do upadku innej cukrowni położonej w dół rzeki Wisły, czyli Cukrowni Leonów w Duninowie. Po I wojnie światowej akcje Cukrowni Borowiczki zostały dopuszczone do notowań na giełdzie warszawskiej, ale notowania trwały krótko, gdyż w latach 1923-1926.

TOWARZYSTWO AKCYJNE ZAKŁADÓW ŻELAZNYCH I STALOWYCH „SKARŻYSKO”

TOWARZYSTWO AKCYJNE ZAKŁADÓW ŻELAZNYCH I STALOWYCH „SKARŻYSKO” – akcja na 400 rubli złotem

Informacji o spółkach akcyjnych można szukać także w internecie. Specyfika tego źródła nakazuje jednak zachowanie ostrożności i weryfikowanie tak zdobytej wiedzy. O Towarzystwie Akcyjnym Zakładów Żelaznych i Stalowych „Skarżysko” dowiemy się wiele ciekawych rzeczy z poniższych linków:

chwalilza.blox.pl/2010/09/Odlewnia-Kamienna-w-Skarzysku-Kamiennej.html

orka2.sejm.gov.pl/Debata6.nsf/main/260ABA8E

www.skarzysko.org/modules.php

www.echodnia.eu/apps/pbcs.dll/article

Proszę jednak zwrócić uwagę, że np. podana w jednym z nich informacja o upadłości spółki w 1906 roku nie znajduje potwierdzenia w dokumentach źródłowych, bowiem na podstawie MP 91/1919 możemy ustalić, iż dopiero w 1908 roku walne zgormadzenie spółki podjęło decyzję o przeprowadzeniu jej likwidacji, a sama likwidacja trwała jeszcze po I wojnie światowej. Majątek spółki został w 1923 roku przejęty przez założoną specjalnie w tym celu zupełnie nową spółkę akcyjną – Hutę Skarżysko SA.

Serdecznie dziękuję pragnącej zachować anonimowość Osobie za przekazanie skanu akcji i wyrażenie zgody na jego publikację na stronie SKHPW.

OIKOS ZWIĄZKOWE ZAKŁADY PRZEMYSŁU DRZEWNEGO I BUDOWNICTWA DRZEWNEGO SA

OIKOS ZWIĄZKOWE ZAKŁADY PRZEMYSŁU DRZEWNEGO I BUDOWNICTWA DRZEWNEGO SA – akcja na 1000 mkp z 1920 roku

Spółka została założona w 1920 roku z siedzibą we Lwowie. Wśród jej założycieli znajdujemy Polski Bank Przemysłowy SA, Ziemski Bank Kredytowy SA oraz hr Stanisława Badeniego. Przedmiotem przedsiębiorstwa było prowadzenie gospodarstw leśnych i eksploatacja lasów. Spółka wytwarzała części budynków drewnianych, posadzki, meble, forniry, dykty klejone. Posiadała także cegielnię i fabrykę dachówek. Wszystkie zakłady spółki z punktu widzenia dzisiejszego czytelnika zlokalizowane były w dość egzotycznych miejscach: Rzęśnia Polska, Sielec-Bieńkowa, Zamarstynów, Sokole, Wola Chołojowska.

Pochlebnie o spółce można było przeczytać m.in. w międzywojennej Gazecie Handlowej: ebuw.uw.edu.pl/dlibra/plain-content (polecam gorąco, trzeba jednak zainstalować wtyczkę do obsługi formatu djvu).

Akcje spółki były przedmiotem notowań na Giełdzie Pieniężnej w Warszawie w latach 1923-1926.

TOWARZYSTWO PRZEMYSŁOWO – NAFTOWE LENARTOWICZ BR RYLSCY i S-KA SA

TOWARZYSTWO PRZEMYSŁOWO – NAFTOWE LENARTOWICZ BR RYLSCY i S-KA SA – 10 akcji po 500 mkp, III emisji

Niewielkie założone w 1920 roku towarzystwo naftowe. Początkowo zajmowało się transakcjami udziałowymi, aby po trzech latach rozpocząć działalność wiertniczą. Do spółki należały kopalnie ropy w Iwoniczu (kopalnia „Elin”) i Borysławiu (kopalnie „Lenaryl” I, II i III), tereny naftowe w Mraźnicy, a także fabryka chemiczna „Tovott” w Drohobyczu, fabryka wyrobów chemicznych „Ropa” w Radymnie, fabryka wyrobów betonowych „Beton” w Przemyślu oraz dom powierniczo-naftowy w Drohobyczu. W powyższych przedsiębiorstwach udziały, oprócz spółki, posiadał także dyrektor zarządzający spółki – Jan Lenartowicz oraz inni członkowie zarządu, co łącznie dawało im kontrolę nad fabrykami (rozwiązanie całkiem popularne i w dzisiejszych czasach).

Od 1926 roku spółka znajdowała się pod nadzorem sądowym w związku z poniesionymi stratami, a na początku 1929 roku została postawiona w stan likwidacji.

Akcje spółki były notowane w latach 1922 -1925 na Giełdzie Pieniężnej w Warszawie.

BANK GOSPODARSTWA KRAJOWEGO

BANK GOSPODARSTWA KRAJOWEGO – 8% list zastawny na 5000 złotych

Bank Gospodarstwa Krajowego powstał w 1924 roku. Jego stworzenie było następstwem kryzysu walutowego w Polsce oraz słabości sektora bankowego. Władysław Grabski, który zasadniczo był przeciwny rozwojowi sektora publicznego w przemyśle i handlu, zdawał sobie sprawę z konieczności zwiększenia obecności państwa w sektorze bankowym w tym okresie (czy Państwu czegoś to nie przypomina?). Było to konieczne, gdyż po kryzysie walutowym, ani publiczne, ani prywatne banki nie były dostatecznie silne, aby rozwijać działalność kredytową. Połączenie Polskiego Banku Krajowego, Państwowego Banku Odbudowy i Zakładu Kredytowego Miast Małopolskich w Bank Gospodarstwa Krajowego umożliwiało rządowi prowadzenie scentralizowanej, jednolitej polityki kredytowej i wspieranie polskiej gospodarki.

Jednym z wielu przejawów działalności banku jest przedstawiony obok rzadki w tym nominale 8% list zastawny BGK na 5000 złotych w złocie.

Zainteresowanych poznaniem całej ciekawej historii banku odsyłam do znakomitej książki prof. Zbigniewa Landau „Bank Gospodarstwa Krajowego”.

Facebook